İlk Yıllarda Çocuk Beslenmesi....

Benim için çok önemli olduğunu düşündüğüm bir seminere katıldım Pazar günü... anneysen.com'un düzenlediği SMA'nın sponsorluğunda gerçekleşen eğitimde, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları/ Çocuk Gastroenteroloji ve Beslenme Uzmanı Prof. Dr. Benal Büyükgebiz çok değerli bilgiler aktardı bize.... Aldığım notlar ve slaytlardan bende kalan bilgileri sizlerle paylaşmak isterim....

"Beslenme, ağız yoluyla alınan yiyeceklerin, mide bağırsaklardan geçerek önce sindirimleri sonra sindirilen yiyeceklerden açığa çıkan yağ, şeker, protein vitamin ve mineral gibi besin maddelerinin vücut tarafından kullanılmasıdır"


Beslenmenin Amacı; 

==> Erişkinler için; canlılığı belirleyen bulguların ve yaşamın devam ettirilmesidir ki bu bulgular da
        *vücut ısısı
        *nabız (kalp atışı sayısı)
        *solunum
        *kan basıncı (tansiyon)

==>Çocuklarda beslenmenin en önemli amaçlarından biri, büyümenin en uygun koşullarda devamlılığını sağlamaktır. Yeterli ve dengeli beslenmeyen çocuk yeterli de büyüyemez.  Diğeri ise beslenme yetersizliklerinin önlenmesidir.

örnek; eğer demirden eksik besleniyorsak, yetişkinlerde demir eksikliği geç ortaya çıkar çünkü demir depoların kapasitesi fazladır. Fakat çocuklarda demirden yetersiz beslenme, demir depoları kapasitesi az olduğu için demir eksikliği anemisi daha çabuk ortaya çıkar.....


=>Çocukluk yaş grubunun en temel ve belirleyici özelliği büyümedir.
=>Büyüme, anne karnında başlar ve 18 yaşına kadar devam eder.
=>Bebek anne karnında, bir hücreden 3-3,5 kg olana kadar büyür ve dünyaya gelir.
=>Dünyaya gelen her bebek, doğumdan sonra da büyümeye devam eder. Boyu uzar, vücut ağırlığı artar.
=>Zaman zaman büyüme hızında azalma olsa da büyüme, erişkin yaş grubuna kadar devam eder.
=>Büyümenin durması ile birey, çocukluktan erişkinliğe geçmiş olur.


Büyüme ve Gelişme; sıklıkla aynı anlamda kullanılır! Oysa ifade edilen biyolojik özellikler farklıdır.... 
Büyüme; vücut kütlesinin artışıdır. Çocuğun vücut ölçülerinde zaman içinde ortaya çıkan değişikliklerle ifade edilir. Bu nedenle büyümenin izlenmesi amacıyla sıklıkla vücut ağırlığı ve boy uzunluğu kullanılır...

Büyüme ve Beslenme Arasındaki İlişki; çok belirgindir. Yeterli ve dengeli beslenemeyen çocuklar, sağlıklı büyüyemezler.

*** Büyüme enerji(şeker, yağ), protein, mineral ve vitamin gerektiren bir biyolojik olaydır. Bunlar ağızdan alınan yiyeceklerden temin edilir....



Her çocuk genetik bir büyüme potansiyeli ile dünyaya gelir. Bunu etkileyen çevre faktörleri (doğumdan sonra) ise şöyledir;
1-Beslenme
2-Ateşli hastalıklar (enfeksiyonlar)
3-Karaciğer, böbrek ve kalp hastalıkları gibi uzun süreli hastalıklar (kronik hastalıklar)
4-Emilim bozuklukları
5-Hormon hastalıkları

Büyümenin izlenmesi ise ilk bir yılda düzenli bir şekilde yapılmalıdır.... Ay ay takip gerektirir... Mesela bir önceki ay az kilo almıştır, ama sonraki kilo artışı çok olabilir... Bu nedenle sadece bulunduğu ayın değerlerine bakılmaz. Gelişme olup olmadığını anlamak için, önceki ve sonraki aylar da dikkate alınmalıdır....

İştahsızlık Nedir? (geldik mi önemli soruna)

*ağız yoluyla beslenmede karşılaşılan/yaşanan isteksizlik

*canlının ağız yoluyla yeterli/dengeli beslenememesi

*sağlıklı çocukta organik, psikososyal ve davranışsal sorunlar nedeniyle yaşanan beslenme güçlüğü

Bu durumda da iştahsızlık, büyüme ve beslenme bozukluğu için RİSK!tir

==> kilo almada yetersizlik
==>kilo kaybı
==>boy uzamasının hızında azalma
==>boy kısalığı
==>akut beslenme yetersizliği
==>kronik beslenme yetersizliği
==>vitamin-mineral yetersizliği
==>bağışıklık sistemi sorunları
==>algılama, duygusal ve akademik gelişmede gerilik

Beslenme; reflekslerle gerçekleşen sıvı gıda alımıyla başlayan, istemli olarak ağız yoluyla besin alımı ve çiğneme-yutma eylemine kadar süregelen bir beceri kazanma sürecidir.....
Bu süreci etkileyen en önemli faktör, çocuk ile onu besleyen kişi arasındaki etkileşimdir!!...
Bu becerinin kazanılmasına engel olan anneye ve çocuğa ait etki ve tepki davranışları sonucunda iştahsızlık olarak yorumlanan beslenme problemleri ortaya çıkar...
*otonom ve kontrol savaşı güç dengesi
*yemek saatlerinde kontrolü ele almak anksiyete davranışlarına yönlendirmek
*ne yiyeceği, ne kadar yiyeceği, ne zaman yiyeceği, nerede yiyeceği
*anababalık tarzları, aşırı baskı ve kontrolcü, aşırı serbest ve duyarsız

 

İştahsızlık ve Beslenme Becerileri

 

4-6 aylık bebek;

 

*çok az destekle veya desteksiz oturabilir

*kaşıkla beslenmek istenildiğinde ağzını açabilir

*bardaktan yardımla içebilir

biberonu ile tutup kendini besleyebilir

*yenidoğan refleksleri kaybolmaktadır

*pütürlü besinler için nörolojik olarak hazırdır

*ilk dişleri çıkmak üzeredir veya çıkmıştır....

 

8.ayın sonunda;

 

*katı yiyecekleri çiğnemeye başlar

*yemek yedirilmeye çalışıldığı sırada etrafındaki cisimlerle ilgilenir

*yemek bitiğinde başını çevirir

 

9.ayın sonunda;

 

*beslenme sırasında kaşığı tutmaya çalışır...

 

 

 

6. ay sonunda her bebek ek besine tattırma olarak da olsa başlamış olmalıdır... Çünkü damak zevki bu dönemde gelişmeye başlar.... ama kesinlikle 4. aydan önce ek besin verilmemelidir... Yetersiz anne sütü olduğunda 4. aydan önce ek olarak sadece formül sütler verilebilir....

 

İştahsızlık olarak değerlendirilen davranış modelleri;

 

1-katı yiyecekleri reddedenler

2-iştahsızlar

3-yaşlarına uygun yemek yemeyenler

4-masa adabı geliştiremeyenler

5-aşırı seçiciler

 

1-katı yiyecekleri reddedenler;

*genellikle <5 yaş

*katı yiyecek yemezler

*çok süt içerler

*erken dönemde; yetersiz/sınırda büyüme görülür

*büyüme geriliği kaçınılmaz

demir eksikliği çok sık görülür

 

2-iştahsızlar;

*yeterli yemek sunulduğu halde gün içinde az besin alırlar

*bir-iki lokmadan sonra yemeğe ilgileri biter

*yiyeceklere kayıtsızdırlar

*sevdikleri yiyecek yoktur

*gün içinde yemek hiç akıllarına gelmez

*aktiviteleri ve neşeleri yerindedir....

 

( işte benim AYSU tam da bu gruba sokabilirim.... çünkü yemek vermesem hiç aklına gelmez... aklına tek gelen tatlı bişeyler yemektir... ama inanın onu bile alır mesele 2-3 minik kurabiye birinin yarısını yer gerisini zorla yediririm... yemeklerin adını bile bilmez hiç ilgisini çekmez.... hamburger, patates kızartması, pilav, makarnaya bayılır ya çocuklar onları bile sevmez... bu iyi yanı tabiii....)

 

İştahsızlarda ayrıca bu belirtiler de varsa;

   *nefesi kokuyorsa

   *karın şişliği varsa

   *kabızlık

   *sık sık kusuyor ve içeriğinde sindiremediği besin varsa....  burada mide tembelliğinden de bahsedilebilir.... araştırılmalıdır....

 

iştahsızlık; dikkat eksikliğini ön aşaması da olabilir... yine araştırılmalıdır....

 

3-yaşlarına uygun yemek yemeyenler;

*katı besin almaları gereken yaş grubunda olmalarına rağmen sadece sıvı-püre yiyebilirler

*pütürlü gıdalar yutamazlar

*öğürür ve/veya kusarlar

*ısıramaz ve çiğneyemezler

*kaşıkla beslenmeye direnç gösterirler ama ellerine alıp, katı besin yiyebilirler.....

 

en önemli hatalarımızdan biri de 1 yaşında bile bebek gibi görmemizdir... her şeyi blanderdan geçirip püre şeklinde vermemiz... oysa 8. aydan sonra çiğneme becerisi kazandıkları için pütürlü vermemiz gerekir besinleri....

 

4-masa adabı geliştiremeyenler;

*öğün saatlerinde çocuklarla hep beraber masaya oturmamız gerekir

*o yerken biz yemiyorsak çocuk burada ben neden yemek yiyorum sorusunu sorar kendine....

 

 

5-aşırı seçiciler;

*bazı besin gruplarını yemeyi reddederler

*tercih ettiklerini de belirli şekillerde yerler

*marka değişince bile tadını ayırt ederler

*dönem dönem tercih ettikleri değişir

*sosyal ortamlarda beslenmeleri çok zordur....

     etken faktörler; 1-ailede yemek seçicilerin varlığı

                               2-yemek yeme korkusu

                               3-travma

                               4-kritik periyodun kaçırılması

                               5-otonomi ve kontrol mücadelesi

                               6-yeme fırsatı verilmeyişi

 

 

==>yine de eğer bir çocuk sebze yemiyorsa ama birkaç meyve yiyorsa endişe etmememiz gerekir.... çünkü bu ikisi aynı gruptadırlar ve oradaki eksikliği diğeri ile tamamlarlar....

 

==>çocuk yumurta yemiyorsa, çorba içinde terbiye olarak verilebilir....

 

==>ayrıca çocuklarda düzensiz beslenme obeziteye de sebep olur... o çok sevdiğimiz tombul bebekler zayıflamış olsa bile, ileriki yaşlarda kilo almaya eğilimlidirler.....

==>büyüme hızı ne zaman artarsa, iştah da o zaman artar....

==>düşük doğum ağırlıklı bebekler, 6. ayında normal doğmuş yaşıtlarının kilosunu yakalaması gerekir....


değerli bilgiler için uzmanımıza tekrar teşekkür etmek isterim... ayrıca bir sürü blogger arkadaşım ile tanışma, tanıdıklarımla tekrar buluşma şansım olduğu için de ayrıca çok mutlu oldum....

seminerimiz, güzel bir manzara eşliğinde, güzel bir yemek ile son buldu....